Instrumenty dęte blaszane i drewniane

Poznajmy takie oto instrumenty dęte blaszane:

1). Waltornia:

a). pochodzenie – rozwinięta z rogu zwierzęcego.
b). budowa – koliście wygięta, metalowa rura o profilu konicznym zakończona czarą głosową; ustnik w kształcie kielicha; część czynną instrumentu wydłuża dodany w XIX wieku mechanizm wentylowy.
c). charakterystyka – jest instrumentem transportującym; skala w brzmieniu od H do f2; występuje najczęściej w stroju F; zmiany stroju uzyskuje się, stosując tłumik zakładany do czary głosowej.

2). Tuba:

a). pochodzenie – basowa lub kontrabasowa odmiana sakshornu.
b) budowa – długa, metalowa, koniczna rura zwinięta wielokrotnie w owalną pętlę, zaopatrzona w wentyle; ma kociołkowaty ustnik i szeroką czarę głosową skierowaną ku górze.
c). charakterystyka – ma bardzo niską skalę; budowana w kilku strojach; najbardziej rozpowszechniona jest tuba w stroju B; w orkiestrze symfonicznej jest najniższym instrumentem z grupy dętych blaszanych.

3). Trąbka:

a). pochodzenie – jej prototypem były proste rury z kości lub bambusa; stosowana już w starożytności jako instrument sygnałowo-fanfarowy.
b). budowa – wąska, cylindryczna rura metalowa najczęściej zwinięta w formę zbliżoną do prostokąta; zaopatrzona w kociołkowaty ustnik, wydłużoną czarę głosową, a jej odmiana wentylowa – w wentyle.
c). charakterystyka – jest to najruchliwszy instrument w grupie instrumentów dętych blaszanych; ,a donośny, metaliczny dźwięk; w niższych partiach łagodny, w wyższych o ostrzejszej barwie; występuje najczęściej w stroju C lub B; dla uzyskania zmiany barwy stosuje się tłumik.

4). Puzon:

a). pochodzenie – rozwinął się ze starorzymskiej buciny.
b). budowa – 2 długie cylindryczne rury blaszane zestawione równolegle, połączone u dołu ruchomą rurą w kształcie litery U, tzw. suwakiem; posiada kociołkowaty, metalowy ustnik oraz zakręconą ku dołowi czarę głosową.
c). charakterystyka – od XVI wieku budowany w 5 wielkościach; najczęściej dziś spotykana odmiana – puzon barytonowy – posiada skalę chromatyczną od E do d2; do zmiany barwy dźwięku stosuje się tłumik zakładany do czary głosowej.

5). Kornet:

a). pochodzenie – jego przodkiem był róg pocztowy.
b). budowa – instrument blaszany, zaopatrzony w 3 wentyle; kształtem przypomina trąbkę; ma menzurę koniczną, od połowy mocno rozszerzającą się czarę głosową.
c). charakterystyka – budowany w różnych strojach o skali w pisowni od fis do c3; dźwięk zbliżony barwą do trąbki o słabszym natężeniu; dla uzyskania zmian barwy stosuje tłumiki zakładane do czary głosowej.

Poznajmy takie oto instrumenty dęte drewniane:

1). Saksofon:

a). pochodzenie – wynaleziony w 1840 roku przez A. Saksa.
b). budowa – dość gruba metalowa rura o menzurze konicznej, wygięta w kształt fajki; otwory zamykane klapami; stroik pojedynczy.
c). charakterystyka – budowany w 7 wielkościach; jest instrumentem transponującym, dla uzyskania zmiany barwy stosuje się tłumik bud; najczęściej w stroju B, od skali e do b2.

2). Rożek angielski:

a). pochodzenie – wykształcił się w początkach XVIII wieku z oboju myśliwskiego przez dodanie czary głosowej z oboju miłosnego.
b). budowa – zbudowany z długiej rury zakończonej gruszkowatą czarą głosową; stroik podwójny, osadzony na krótkiej, nieco do tyłu wygiętej metalowej rurce.
c). charakterystyka – altowa odmiana oboju; budowany w stroju F; jest instrumentem transponującym o kwintę w dół; skala w brzmieniu od e do b2; brzmienie nosowe, melancholijne.

3). Obój:

a). pochodzenie – jest to podwójnostroikowa odmiana egipskiej szałamai; dojrzałą postać otrzymał w XVII wieku.
b). budowa – złożony z rury o profilu konicznym, zakończonej niewielką czarą głosową; ma podwójny stroik.
c). charakterystyka – jest to instrument i bardzo trudnym charakterze zadęcia; skala od b do g3; brzmienie zmienia się wraz z wysokością dźwięków: w niskich – donośne i wyraziste, w średnich – miękkie i delikatne, w wysokich – suche i przenikliwe.

4). Kontrafagot:

a). pochodzenie – zbudowany na początku XVII wieku prawdopodobnie przez H. Schreibera.
b). budowa – potrójnie wygięta drewniana rura zakończona metalową czarą głosową skierowaną ku dołowi; ustnik z podwójnym stroikiem tkwi w długiej wygiętej metalowej rurce.
c). charakterystyka – basowa odmiana fagotu; jest instrumentem transponującym o oktawę w dół; skala w brzmieniu od C1 do f; w orkiestrze symfonicznej dysponuje najniższym strojem z instrumentów dętych drewnianych.

5). Klarnet basowy:

a). pochodzenie – zbudowany w 1772 roku przez G. Lotta, udoskonalony przez A. Saksa.
b). budowa – instrument większy od klarnetu; ustnik osadzony jest na zakrzywionej metalowej rurce; stroik pojedynczy; kanał instrumentu zakończony wygiętym kolankiem, na którym osadzono zakrzywioną do góry czarę głosową.
c). charakterystyka – basowa odmiana klarnetu; budowany najczęściej w stroju B o skali w brzmieniu od D do b1; wszedł do orkiestry symfonicznej, gdzie realizuje w zespole instrumentów dętych drewnianych głos środkowy lub najwyższy.

6). Klarnet:

a). pochodzenie – skonstruowany około 1700 roku przez J.C. Dennera.
b). budowa – drewniana rura o profilu cylindrycznym; wylot zakończony rozszerzającą się czarą głosową; ustnik w kształcie dziobu, do którego przylega pojedynczy stroik; otwory boczne zamykane przez system klap i dźwigni.
c). charakterystyka – wszechstronny, zwinny instrument zdolny do subtelnych cieniowań nastroju; doskonały w partiach solowych; budowany w różnych strojach w skali chromatycznej w pisowni od e do a3.

7). Fagot:

a). pochodzenie – jego przodkiem był barokowo-renesansowy dulcian. Formę zbliżoną do współczesnej uzyskał w pierwszej połowie XIX wieku.
b). budowa – zbudowany z dwóch różnej długości rur drewnianych, połączonych u dołu kolankiem; długość całkowita wynosi 250 cm; dłuższa część zakończona jest wąską czarą głosową, z krótszej wystaje esowato wygięta rurka metalowa, w której tkwi podwójny stroik; na piszczałce umieszczone są otwory zamykane klapami.
c). charakterystyka – jest to instrument basowy o miękkiej, mało donośnej barwie dźwięku; skala od B1 do d2 lub f2; w zespole instrumentów dętych drewnianych pełni rolę najniższego głosu.

8). Pikolo:

a). pochodzenie – wprowadzony do orkiestr około 1800 roku.
b). budowa – najmniejsza odmiana fletu poprzecznego.
c). charakterystyka – jest instrumentem transponującym o oktawę w górę; skala w brzmieniu od d2 do b4; wykorzystywana do wydobycia najwyższych dźwięków i specjalnych efektów kolorystycznych.

9). Flet podłużny:

a). pochodzenie – wywodzi się od piszczałki ludowej.
b). budowa – długa rura o kształcie konicznym; otwory boczne kryte palcami lub klapami; ustnik w kształcie dziobka.
c). charakterystyka – dźwięk w niskich rejestrach miękki, niezbyt donośny, w górnych jaskrawy; budowany w różnych strojach.

10). Flet boczny:

a). pochodzenie – w Europie znany już w XII wieku. Konstrukcję udoskonalił w pierwszej połowie XIX wieku T. Boehm.
b). budowa – budowany z drewna, metalu lub kości słoniowej; składa się z główki, części środkowej i stopy; otwór wargowy do zadęcia znajduje się w główce z boku, trzyma się go w położeniu poprzecznym; posiada cały szereg otworów bocznych, zamykanych przez system klap.
c). charakterystyka – w zespole instrumentów dętych drewnianych realizuje partię najwyższego głosu; skala chromatyczna od h (lub c1) do c4; brzmienie jasne; w wysokich rejestrach ostre i przenikliwe, w niskich głuche i mało donośne; wykorzystywany do wykonywania szybkich, lekkich figurek o wysokiej skali trudności technicznej.